Iedere biologische soort probeert zich maximaal uit te breiden; de hoeveelheid voedsel en de beschikbaarheid van de habitat die nodig is om te overleven, bepalen het succes daarin. Andere organismen houden een soort binnen de perken; dat kunnen voedselconcurrenten zijn of predatoren, d.w.z. organismen die de ander opvreten, parasieten en micro-organismen die het organisme kunnen aantasten, ook wel ziektekiemen genoemd. Wellicht zijn er meer factoren, maar die kan ik niet zo gauw bedenken.
Als je de geschiedenis van de aarde bestudeert, geologisch onderzoek, zie je soms een soort die geweldig toeneemt en daarna prompt weer volledig uitsterft; dat leerde ik ooit van onze onvolprezen aardrijkskunde leraar J.H.B. den Ouden. Dat heet een gidsfossiel; in een aardlaag van een kenmerkende ouderdom komt zo'n soort dan in grote aantallen voor en in latere of vroegere lagen helemaal niet of nauwelijks. Kom je zo'n soort in een bepaalde geologische laag tegen, dan weet je precies uit welke tijd die laag dateert, vandaar de naam "gidsfossiel". Het heeft mij altijd geïntrigeerd wat nu een algemeen kenmerk zou kunnen zijn van een gidsfossiel. Plotselinge toename van beschikbaar voedsel, ontbreken van voedselconcurrenten en/of predatoren of nog iets anders? Het blijft toch feitelijk raadselachtig.
Maar meestal houden organismen elkaar binnen bepaalde grenzen. Zo'n evenwichtssituatie noemen we wel een eco-systeem. Zo'n eco-systeem kan heel complex zijn; hoe complexer hoe stabieler. De aarde vormt een groot eco-systeem waarin enkele miljoenen soorten elkaar in evenwicht houden. De mens vormde daarop in het verleden geen uitzondering. Maar het lijkt wel of we nu een aantal voor de hand liggende factoren hebben uitgeschakeld waardoor de mensheid een aantal aspecten van een gidsfossiel verkrijgt: met de uitvinding van kunstmest, veredeling van gewassen en de verschillende "groene revoluties" is de hoeveelheid beschikbaar voedsel enorm toegenomen. Voedselconcurrenten zijn eeuwen geleden al uitgeroeid; denk aan wolf, beer, wilde runderen. Insectenvraat heeft de mens met allerlei pesticiden onder controle gekregen. Predatoren kennen we niet meer of je zou het autoverkeer als zodanig moeten beschrijven. Wat je dan ook ziet is een ongebreidelde toename van het aantal mensen op aarde en dientengevolge een forse vermindering van de biodiversiteit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten