Richard Dawkins en Jeruzalem

Fragment van de triomfboog van Titus met daarop de kandelaar
die uit de tempel van Herodes werd geroofd

De laatste tijd, met al die e-boeken en de e-reader lees ik me helemaal suf. Richard Dawkins had ik altijd ter zijde gelegd, een actie waar ik heden veel spijt van heb want zijn geschriften vind ik nog interessanter dan die van Stephen Jay Gould, die ik overigens ook bewonder. Maar daar waar Gould van die uitgesproken Amerikaanse metaforen als Honkbal hanteert (echt zo'n sport waar ik niets mee heb), daar gaat Dawkins voluit waar het religie betreft; volgens hem een vorm van traditionele overdracht, gebaseerd op een boek uit de bronstijd, zonder enig bewijs van realiteitszin. Omdat kinderen van nature alles geloven wat volwassenen hen vertellen c.q. wijs maken, blijft de mythe van het geloof in stand en omdat het al zo lang wordt gedaan krijgt het dan voor de minder bijdehandten een onterecht waarheidsgehalte. Tja, daar kan ik me wel in vinden.

Ik heb me nooit veel wijs laten maken; al jong hanteerde ik een rationeel oordeelsvermogen voor zover een kind daartoe in staat is. Als kind van 6 had ik al zo mijn twijfels omtrent het bestaan van Sinterklaas. Anekdotisch is het verhaal dat toen mijn opa op mijn 7e jaar voor Sinterklaas speelde, ik hem direct doorzag omdat ik zijn schoenen herkende. Daar was ik bijzonder op gespinst omdat ik absoluut niet geloofde dat iemand door de schoorsteen kon komen of met een paard op het dak kon lopen. Dat leek mij zo'n onzin. Mijn opa ging door met zijn act maar toen viel zijn mijter in de doos met geschenken waarop mijn driejarig broertje Jan zei: "Sinteklaas allemaal wattetjes op kop". Nou dat deed de deur dicht; mijn oma en m'n tante zetten het op een huilen uit medelijden terwijl mijn moeder bijna in haar broek pieste van het lachen (aldus hoorde ik later; het tragi-komische verhaal lijkt een beetje op "de elektriseermachine van Wimshurst", van de hand van WF Hermans). De verdere afloop is mij als jong kind ontgaan.
Op die zelfde wijze is ook het godsbesef bij mij nooit aangeslagen, geheel in de lijn van Dawkins.
Net had ik Dawkins' boek "de kapelaan van de duivel" uitgelezen toen ik me weer eens aan een echt boek van papier wilde laven. Van Ab had ik vorige week het boek "Jeruzalem, de biografie", van de hand van Simon Sebag Montefiore ter lezing aangeboden gekregen.
De proloog die beschrijft hoe Jeruzalem in het jaar 70 werd veroverd, gebrandschat en leeggeroofd ervoer ik als ontluisterend, ondanks dat ik Flavius Josephus ook heb gelezen; daar staat het toch iets minder huiveringwekkend in beschreven herinner ik mij. In het boek wordt voortdurend gestrooid met van die mysterieuze  termen als "Heilig" en het "Heilige der Heiligen". Ark des verbonds en dat alles op basis van zeer oude verhalen, zoals Dawkins al schrijft, uit de bronstijd.
De triomfboog van Titus op het forum romanum, met daarop een afbeelding van de gouden kandelaar heb ik gezien; jammerlijk om te zien hoe een dapper volk, dat door fanatici werd opgestookt, zich zo ten gronde liet richten. Vele tienduizenden doden.

Het moderne Jeruzalem. Op de plek waar nu de
Al-Aqsa moskee staat stond 2000 jaar geleden de
tempel van Herodes

Wat ik vooral heel erg jammer vind is dat er van die tempel, die kennelijk al in die oudheid iets heel erg bijzonders was, niets anders dan de zgn. klaagmuur is overgebleven. Die tempel had ik graag in haar volle pracht willen aanschouwen. Vreselijk en eeuwig zonde hoe zoiets in oorlogsgeweld is verwoest. Voor de rest verbaas ik me erover hoe mensen door de eeuwen heen aan een stad in de woestijn zo'n mythe hebben verbonden en nog steeds verbinden. Ik zal het boek daarom verder lezen.