13 augustus 2016

Het nut van wetenschap

Eigenlijk heb ik nooit stil gestaan bij de vraag wat het nut van wetenschap is; voor mij was het zo iets vanzelfsprekends dat je meer wilt weten; nieuwsgierigheid en de wens tot "vooruitgang" is toch wel erg in de mens in het algemeen en zeker in de mens van West Europa ingebakken en daar ben ik een exponent van. Maar inmiddels natuurlijk ook wel op een leeftijd dat je eens wat gaat relativeren, wat na gaat denken over de gevolgen van wetenschap en ook over de vraag hoe de mensheid eraan toe zou zijn als er geen wetenschap was geweest.
Waarom plotseling deze uitbarsting van relativisme omtrent iets waar ik mijn hele werkzame leven druk mee geweest ben? Dat hangt samen met de TV serie "Kijken in de ziel van", een serie vraaggesprekken in dit geval met wetenschappers van allure, waaronder o.a. Robbert Dijkgraaf toch wel zonder schroom "onze" grootste wetenschapper van dit ogenblik te noemen. De uitzending van 12 augustus, waar ik door vriend Dick op attent werd gemaakt (überhaupt op het bestaan van deze serie) betrof de vraag omtrent het nut en noodzaak van wetenschap; het kost de maatschappij nogal wat geld om al die geleerden aan het werk te houden nietwaar.
Wonderlijk hoe de ondervrager telkens weer het vraagstuk van het onder de knie krijgen van kanker als grootste wetenschappelijke triomf beschouwde; zoiets als de eerste ontdekking van de zwaartekrachtgolven is zo veel fundamenteler om maar iets te noemen maar natuurlijk niet sensationeel genoeg en minder aansprekend.
Ik heb er zo wat over zitten peinzen en realiseerde mij dat er ook een forse keerzijde zit aan al die ontdekkingen die door Prof. Frans de Waal werden samengevat als de 2000 ontdekkingen die door zo'n 5 miljoen geleerden waren gedaan en hadden geleid tot de smartphone. Tja, ook tot de atoombom, tot allerlei andere geavanceerde bewapening, tot de verbrandingsmotor, landbouwgif en andere veroorzakers van de milieuproblematiek.
Natuurlijk moet je je dan ook de vraag stellen hoe de ontwikkeling van de mensheid gegaan zou zijn indien er geen wetenschap zou zijn geweest en feitelijk is de meer dan een miljoen jaren durende tijd van de Neanderthaler mens daar de uitwerking van tot zij waarschijnlijk opgingen in de moderne mens. Miljoenen jaren in volkomen evenwicht met de natuur; bestand tegen de ijzige omstandigheden van de glacialen. Nauwelijks of geen technische ontwikkelingen; stenen voorwerpen en het gebruik van het vuur waren de belangrijkste zaken waarin zij afweken van dieren.
Van de moderne mens is ook bekend dat zij vóór de tijd van de grote uitvindingen als de landbouw gezonder waren dan daarna. Dus enige nuance is misschien wel terecht. Neemt niet weg dat ik dit een verrukkelijke tijd vind om in te leven en dat ik in mijn werkzaam leven met veel genoegen wetenschap heb bedreven.

Geen opmerkingen: